LOKALİZASYONUNA GÖRE İŞİTME KAYIPLARI

Lokalizasyonuna Göre İşitme Kayıpları  

   İşitme kaybı, kişinin periferik işitme sisteminde veya santral işitme sisteminde; konjenital (doğumsal) veya akkiz (edinsel) olarak meydana gelen herhangi bir patoloji oluşması durumunda veya patoloji olmaksızın işitme hassasiyetindeki azalma durumudur.

   İşitme kayıpları, 'Derecesine Göre İşitme Kayıpları' ve 'Lokalizasyonuna Göre İşitme Kayıpları' olarak ikiye ayrılmaktadır.

   İşitme kaybına neden olan patolojinin oluştuğu yer işitme kabının tipini belirlemektedir. Bu nedenle işitme kaybının tipini bulabilmek için işitme kaybına neden olan patolojinin lokalizasyonunu belirlemek gerekir.

   İşitme kayıpları lokalizasyonuna göre beşe ayrılmaktadır:

• İletim Tipi İşitme Kaybı (İTİK)
• Sensörinoral İşitme Kaybı (SNİK)

o   Retrokoklear (Nöral-Sinirsel)

o   Koklear (Sensör)

• Mikst (Karışık) Tip İşitme Kaybı
• Santral (Merkezi) İşitme Kaybı 
• Fonksiyonel İşitme Kaybı

İletim Tipi İşitme Kaybı (İTİK):

   İletim tipi işitme kaybı, dış kulak veya orta kulakta meydana gelen patolojiler sonucu sesin dış ortamdan iç kulağa geçişinin kısmen engellenmesidir. Konjenital (doğumsal) veya akkiz (edinsel) olabilen İTİK, genellikle cerrahi işlemler ve medikal destekler ile tedavi edilebilir.    

   Odyogram sonuçlarında kemik yolu eşikleri normal sınırlar içinde olup hava yolu eşikleri düşük seviyelerdedir. Hava yolu eşikleri ile kemik yolu eşikleri arasında 10 dB ila 60 dB gep (aralık) bulunur.

Resim 1: Atrezik kulağa ait odyogram (A) ve tıkaç serumenli kulağa ait odyogram (B)

   İletim tipi işitme kaybına neden olan patolojiler bulundukları yere göre ikiye ayrılır:

Dış Kulak Patolojileri: Dış kulak patolojileri, dış kulakta veya dış kulak yolunda meydana gelen patolojiler sonucu iletim tipi işitme kaybına neden olur.

Orta Kulak Patolojileri: Orta kulak patolojileri, orta kulakta meydana gelen patolojiler sonucu iletim tipi işitme kaybına neden olur.

TABLO 1: İLETİM TİPİ İŞİTME KAYBI YAPAN NEDENLER
1.Dış Kulak Patolojileri:   Konjenital Malformasyonlar (Doğumsal Bozukluklar) Serumen-Buşon (Kulak Kiri) Enfeksiyonlar Yabancı Cisim Osteom-Egzostoz	2.Orta Kulak Patolojileri:   Orta Kulak Enfeksiyonları (Akut, Kronik, Effüzyonlu Otitis Media) Timpanik Membran Perforasyonları (Kulak Zarı Yırtılmaları) Kolesteatom Travmalar (Temporal kemik Kırılmaları vb.) Genetik Hastalıklar Enfeksiyonlar (Sifiliz,Tüberküloz) Timpanoskleroz Miringoskleroz Tümörler (Glomus tümörü ve diğer tümörler) Hemotimpanum Otoskleroz

Sensörinöral İşitme Kaybı (SNİK):

   Sensörinöral işitme kaybı, iç kulakta bulunan işitme organında (koklea), işitme sinirinde (8. Kranial Sinir-Nervus Vestibülocochlearis) veya santral işitel yolaklarda meydana gelen patolojiler sonucu oluşan kalıcı işitme kayıplarıdır. Genellikle bilateral (çift taraflı) olsa da unilateral (tek taraflı) olarak da görülebilir.

   Sensörinöral işitme kaybı, medikal veya cerrahi olarak tedavi edilemez. Bu nedenle sensörinöral işitme kaybı olan hastalar, işitme cihazı veya koklear implant kullanarak işitme duyarlılıklarını normal seviyeye çıkartabilirler.

   Sensörinöral işitme kaybı olan hastaların odyogramlarında hava yolu ve kemik yolu eşikleri birbirleri ile çakışık durumda ve her ikisi de 20 dB işitme seviyesinin altındadır (>20 dB).

Resim 2: Bilateral hafif derece sensörinöral işitme kaybına ait odyogram.

   Sensörinöral işitme kayıpları, patolojinin oluştuğu yere göre koklear ve retrokoklear olarak ikiye ayrılır.

   Koklear işitme kayıpları, iç kulakta bulunan işitme organında (koklea) meydana gelen patolojiler sonucu oluşurken, retrokoklear (sinirsel-nöral) işitme kayıpları koklea sonrasında 8. Kranial sinir, santral işitsel yolaklar veya işitsel kortekste (auditory corex) meydana gelen patolojiler sonucu oluşur.

   Sensörinöral işitme kayıpları oluşum zamanına göre ikiye ayrılır:

Konjenital (Doğumsal) Nedenler:

   Genetik geçişli veya doğumsal olarak meydana gelen sensörinöral işitme kaybı nedenleridir. Dört başlıkta incelenir.

TABLO 2: SENSÖRİNÖRAL İŞİTME KAYBI YAPAN KONJENİTAL NEDENLER
1.Genetik Sendromik Olmayan İşitme Kayıpları (GSOİK):     Michel Aplazisi Mondini Aplazisi Scheibe Aplazisi Alexander Aplazisi     2.Genetik Sendromik İşitme Kayıpları (GSİK):     Usher Sendromu Pendred Sendromu Alport Sendromu Waardenburg Sendromu Down Sendromu Crouzon Sedromu Stickler Sendromu vb.	3.Prenatal (Doğum Öncesi) Kazanılmış İşitme Kayıpları:     Ototoksik İlaç Maruziyeti Radyasyona Maruziyet Rubella (Kızamıkçık) CMV (Sitomegalovirus) Toksoplazmoz   4.Perinatal (Doğum Sırası) Kazanılmış İşitme Kayıpları:     Prematüre Doğum Kernikterus Eritroblastosis Fetalis Perinatal Asfiksi Doğum Travması Anoksi-Hipoksi Hiperbilirubinemi

Akkiz (Edinsel) Nedenler:

   Sonradan kazanılan sensörinöral işitme kaybı nedenleridir. Yedi başlıkta incelenir.

TABLO 3: SENSÖRİNÖRAL İŞİTME KAYBI YAPAN AKKİZ NEDENLER
1.Enfeksiyöz Nedenler:   Sifiliz Menenjit Orta Kulak Enfeksiyonları Rubella Labirentit Lyme Hastalığı vb.   2.Toksik Nedenler:   Ototoksik İlaç Kullanımı   3.Dejeneratif Nedenler:   Presbiakuzi Nöral Presbiakuzi Sensör Presbiakuzi Strial-Metabolik Presbiakuzi Koklear-Kondaktif (Mekanik) Presbiakuzi   4.İdiopatik Nedenler:   Ani İşitme Kaybı vb.	5.Travmatik Nedenler:   Akustik Travma Kafaya Alınan Darbeler (Kavga, Trafik Kazası vb.) Perilenf Fistülü Temporal Kemik Kırıkları vb. Gürültüye Maruziyet   6.Tümöral Nedenler:   Akustik Nörinom (Vestibüler Schwannoma) Glomus Jugulare Tümörleri Menenjiom Nöroblastom vb.   7.Metabolik Nedenler:   Hiperlipoproteinemi Böbrek Hastalıkları Kan Viskozite Bozuklukları Hipotiroid vb.

Mikst (Karışık) Tip İşitme Kaybı:

   Mikst tip işitme kaybı, iletim tipi işitme kaybı ile sensörinöral işitme kaybının aynı anda oluşumudur. Yani iç kulak patolojisine eşlik eden dış veya orta kulak patolojisinin bulunmasıdır.

   Odyogramda, kemik yolu eşikleri 20 dB ve altında (>20 dB) iken hava yolu eşikleri kemik yolu eşiklerinden en az 15 dB (>15 dB) daha düşüktür.

Resim 3: Sol kulakta (X, ]) hafif derece sensörinöral işitme kaybı, sağ tarafta (O, [) orta-ileri derece mikst tip işitme kaybına ait odyogram.

   Kronik otitis media ve koklear otoskleroz mikst tip işitme kaybına neden olur. Bunlar dışında sensörinöral işitme kaybı ile iletim tipi işitme kaybı yapan nedenlerin bir arada bulunması mikst tip işitme kaybına neden olur.

Santral (Merkezi) İşitme Kaybı:

   Santral işitme kaybı, santral işitme sisteminde meydana gelen maturasyon gecikmesi, genetik yatkınlık, nörolojik bozukluklar, uzun süren orta kulak problemleri vb. nedenlerle santral işitme sisteminin fonksiyonlarını yerine getirememesi durumudur.

   Santral işitsel işlemleme bozukluğu olarak da adlandırılan santral işitme kaybı, bireylerde işitme hassasiyetinin azalmasından çok işitilen seslerin algılanmasında sorun meydana gelmesidir. Bu nedenle santral işitsel işlemleme bozukluğu olan hastalar duyarlar ancak anlayamazlar.

   Santral işitsel işlemleme bozukluğu olan hastalarda yaygın olarak görülen problemler:

• Normal işitme olmasına rağmen gürültüde anlamanın azalması
• Komutları ve soruları eksik ve/veya yanlış anlama
• Hızlı konuşmaları anlamada zorluk
• Dikkat eksikliği
• Birden fazla gelen sesleri birbirinden ayırmada zorluk
• Telefonla konuşmada zorluk
• Şarkı, şiir gibi ritmik sesleri anlamada zorluk
• Konuşma ve okuma sırasında kelime sıralamasında yanlışlık/eksiklik vb.

   Santral işitsel işlemleme bozukluğu olan hastaların hastalık tanısının koyulması oldukça zor ve kompleks bir süreçtir. Patolojinin santral merkezlerde ve işitsel kortekste oluşması, santral sistemde gerçekleşen çaprazlaşmaların işleyişini bozar. Bu nedenle elektrofizyolojik testlerin ve görüntüleme tekniklerinin mutlaka odyolojik testlerle birlikte kullanılması gerekir. 

 

Fonksiyonel İşitme Kaybı:

   Fonksiyonel işitme kaybı, herhangi bir organik patoloji olmaksızın bireylerin istemli veya psikolojik nedenlerle işitme kaybından yakınması durumudur. Fonksiyonel işitme kaybı, bireylerin istemli-kazanç sağlamak amacıyla (tazminat almak, askerlikten muaf olmak vb.) kliniğe başvurması veya istem dışı-psikolojik nedenlerle kliniğe başvurması şeklinde olabilir.

   İstemli-kazanç amaçlı fonksiyonel işitme kaybı olan hastalara simülasyon hastası denilmektedir. Hastaların simülasyon yaptığından şüphelenilmesi durumunda mutlaka objektif testlerle kontrol edilmesi gerekmektedir.

   İstemsiz-psikolojik fonksiyonel işitme kaybı olan hastaların gerekli odyolojik test bataryaları ile değerlendirilmesi ve gerektiğinde hastanın psikiyatri kliniğine yönlendirilmesi gerekir.

   Özet olarak işitme kayıpları lokalizasyonuna göre beşe ayılır. Bu ayrımı yapabilmek için hastaya ayırıcı tanı testlerinin uygulanması ve gerektiğinde diğer tıbbi birimlerle birlikte çalışılması gerekir. Uygulanan testler sonucu hastalığın tanısının koyulup hastanın tedavisinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

   Hastaların işitme kaybı ve/veya denge bozukluğu şikayeti ile başvurdukları merkezlerde kesinlikle bir odyoloğun bulunduğuna dikkat etmeleri gerekmektedir. Çünkü sağlık personelleri arasında işitme kaybı ve denge bozuklukları alanlarında uzman ve en iyi donanıma sahip olan personeller odyologlardır.